{datsopic id=132 align=right}W 1736 r. rada miejska Lądka wykupiła zakład “Marii” od wnuka Hoffmanna i dzięki temu nieustający spór między rywalizującymi właścicielami zdroju “Jerzy” i zdroju “Marii” ostatecznie przestał istnieć. Okres ten jednak nie był zbyt pomyślny dla Lądka, ponieważ w 1739 r. wielki pożar strawił znaczną część miast, a po zakończeniu wojen między Austrią i Prusami (1740-1742 i 1744-1763) hrabstwo kłodzkie przeszło pod panowanie Prus.
W 1765 r. na kuracji przebywał w Lądku król pruski Fryderyk II, co wyraźnie nie wpłynęło jednak na poprawę sytuacji uzdrowiska. Dopiero przybycie w 1782 r do Lądka ministra do spraw śląska, hrabiego Hoyma, spowodowało znaczną poprawę dzięki wielu inwestycjom w części zdrojowej.
Pod koniec XVIII wieku następuje stopniowa, ale znacząca zmiana zaleceń dotyczących czasu stosowania kąpieli. W opracowaniach dr Bacha z 1783 r. i dr Magalliz 1798 r., autorzy ci zalecają skrócenie dotychczasowego czasu kąpieli z wielu godzin do 4 dziennie, jednak utrzymują w dalszym ciągu konieczność uwzględniania wyprysku kąpielowego, opisanego przez Burgharta. Natomiast radykalną zmianę sposobu kuracji zalecał dr Foerster, który był fizykiem miejskim i lekarzem zdrojowym w Lądku w latach 1791-1832. Dr Foerster był zdecydowanym przeciwnikiem opierania się na wyprysku kąpielowym w ustalaniu czasu kąpieli oraz na zbyt krótkim pobycie w uzdrowisku. Zalecał rozpoczynanie kąpieli w basenie od 15 minut, a następnie wydłużanie tego czas do 30-45 i wyjątkowo do 60 minut, a w wannie nie dłużej jak 15 minut. W okresie jego pracy zostały wydane nowe przepisy kąpielowe zatwierdzone w 1797 roku przez króla Fryderyka Wilhelma III, a w 1805 r. została opublikowana jego praca dotycząca leczenia w Lądku. W 1811 r. wprowadzono po raz pierwszy taksę kuracyjną, zobowiązującą do wykupienia karty pobytu dla osób, które przebywały w Lądku powyżej 8 dni. Stopniowo poglądy Foerstera zaczęła popierać większość lekarzy, a zwłaszcza jego następca dr Bennerth. W 1828 r. po renowacji źródła “Marianny” (obecnie “Dąbrówki”) wybudowano nad nią nową pijalnię, na miejscu dawnej altany z poborem wody źródlanej do picia. W 1829 r. przypadkowo odkryto źródło, które po rozpoczęciu eksploatacji w 1835 r. nazwano źródłem “Łącznym” (obecnie jest to źródło “Chrobry”). W 1838 r. Uruchomiono Wziewnię (inhalatorium) nad źródłem “Fryderyka” (obecnie “Skłodowskiej-Curie”) i po raz pierwszy wprowadzono zabiegi borowinowe.
{datsopic id=124 align=left}Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku przebywało w Lądku wielu znakomitych gości. W 1790 r. zatrzymał się w Lądku Johan Wolfgang Goethe. W 1800 r. królowa Luiza, żona króla pruskiego Wilhelma III oraz John Adams późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych. W 1813 r. przybył do Lądka król pruski Fryderyk Wilhelm III, który odbył tu kilkutygodniową kurację i spotkał się w sierpniu, w dniu swoich urodzin, z carem rosyjskim Aleksandrem I.
Od 1876 r., przez prawie 28 lat pracował w Lądku dr Aleksander Ostrowicz (1839-1903), polski lekarz urodzony w Gostyniu w Wielkopolsce. Dr Ostowicz wydał w języku polskim w 1881 r. monografię poświęconą uzdrowisku lądeckiemu, w którym podał własności fizyczne i chemiczne lądeckich zdrojów, oddziaływanie kąpieli w basenie, wskazówki jak używać kuracji zdrojowej, opis zdrojów i zakładów kąpielowych oraz spacery i wycieczki w okolicach Lądka. Imieniem dr Ostrowicza nazwana jest ulica przy Zakładzie Przyrodoleczniczym “Jerzy” w Lądku Zdroju oraz jedno z sanatoriów FWP. Na cmentarzu lądeckim znajduje się grób dr Ostrowicza oraz jego żony Klary zmarłej w 1910 r. Zakład kąpielowy “Marienbad” (obecnie “Wojciech”) został rozebrany w 1878 r. i na jego miejscu wybudowano nowy, przepiękny, neobarokowy obiekt wg projektu Hermana Yölkela, który został oddany do eksploatacji 15 lipca 1880 r. W 1904 r. dr Jan Plesch, a w 1909 r. dr Klemens Schoefer stwierdzaj ą wy stepowanie radioaktywności w źródłach lądeckich, którego przyczyną jest, jak określają, gazowa emanacja radu. Odkrycie to spowodowało w następnych latach zmianę zapatrywania na temat działania leczniczego tych wód.
W latach 1914-1916 wybudowano poniżej zakładu “Jerzy”, nowy zakład kąpielowy “Nowy Jerzy”. W 1936 r. dobudowano do obecnego zakładu “Wojciech”, zakład borowinowy. Poniżej zakładu “Wojciech” w kierunku miasta w 1936 r. oddano do użytku duży basen kąpielowy (25 x 12 m) i pijalnię, na miejscu rozebranego, dawnego zakładu kąpielowego “Kamienny”. Zakład ten obecnie nosi nazwę Zakład Przyrodoleczniczy im. Marii Skłodowskiej-Curie 23 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowego.
{datsopic id=138 align=right}9 maja 1945 r. do Lądka zdroju wkroczyły oddziały wojska radzieckiego, które w krótkim czasie uruchomiły zakłady lecznicze dla swoich potrzeb, a niewielką ich część, składającą się z budynków obecnego Szpitala Uzdrowiskowego “Adam”, przekazano 25 sierpnia 1945 r. władzom polskim. Na początku 1946 r. powstał Zarząd Państwowego Uzdrowiska, który zorganizował pierwszy turnus leczniczy od l maja 1946 r., a kuracjusze korzystali z zabiegów leczniczych w wydzielonych kabinach w zakładach przyrodoleczniczych będących pod zarządem wojsk radzieckich. Od l maja 1946 r. Lądek Zdrój zaczął intensywnie rozwijać swoje usługi zdrojowe i po raz pierwszy wprowadzono całoroczną działalność leczniczą, gdy dotychczas przez całe wieki była to działalność sezonowa, trwająca przeważnie od maja do połowy października. W 1949 r. powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych (FWP), który bardzo szybko rozwinął swą działalność i znacznie zintensyfikował życie Lądka. W 1953 r. nastąpiła likwidacja sanatorium radzieckiego i dokonano przejęcia zakładów przyrodoleczniczych przez Przedsiębiorstwo Państwowe Uzdrowisko Lądek Zdrój (PPU), a na bazie innych obiektów powstał Centralny Wojskowy Zespół Sanatoryjny (CWZS), obecnie 23 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowy. Po 3 latach na bazie 3 obiektów uzdrowiskowych ponownie utworzono sanatorium radzieckie, które funkcjonowało od 1956 do 1991 r. W 1965 r. nastąpiło połączenia uzdrowiska Lądek Zdrój z odległym o 36 kilometrów uzdrowiskiem Długopole Zdrój i powstało Przedsiębiorstwo Państwowe “Uzdrowisko Lądek-Długopole” z dyrekcją przedsiębiorstwa w Lądku Zdroju.
{datsopic id=136 align=left}Szczególny rozwój uzdrowiska miał miejsce w latach 1970-1978, kiedy intensywnie zaczęła wzrastać liczba leczonych, dzięki inwestycjom uzdrowiskowym i komunalnym, powstaniu kilku sanatoriów, w tym sanatoriów branżowych i poszerzeniu działalności FWP poprzez zwiększenie liczby miejsc na tak zwanych “wczasach profilaktycznych” i w sanatoriach FWP. W latach 1972-1973 wykonano głęboki odwiert tzw. L-2, (z leczniczą wodą termalną), który obecnie nosi imię “Zdzisław”, a w 1974 r. oddano do eksploatacji szpital uzdrowiskowy “Jubilat”. Największa frekwencja kuracjuszy w uzdrowisku miała miejsce w latach 1977-1978, w których wydawano rocznie ponad milion zabiegów (nie licząc sanatorium radzieckiego), a zakłady przyrodolecznicze PPU były czynne od godziny 7 do 21. Po tym okresie stopniowo zaczęła maleć liczba przybywających do uzdrowiska.
W latach 90-tych Urząd Miasta przejął znaczną ilość obiektów FWF oraz budynki po byłym sanatorium radzieckim i dokonał ich sprzedaży lub dzierżawy. W tym też okresie dokonano gazyfikacji całej miejscowości, dzięki czemu zakłady przyrodolecznicze, sanatoria i domy wczasowe oraz znaczna liczba prywatnych domów przeszła na ogrzewanie gazowe, co znakomicie poprawiło stan powietrza atmosferycznego. W 1984 roku zamknięto zakład przyrodoleczniczy “Wojciech” i znajdującą się w nim część mieszkalną dla kuracjuszy – sanatorium “Stefan” i przystąpiono do remontu kapitalnego. Jednak z powodu braków środków finansowych wykonano jedynie wyburzenia i roboty murarskie w części sanatoryjnej i wstrzymano remont. W czerwcu 1991 r. ponownie rozpoczęto remont, który przebiegał intensywnie. 22 lutego 1994 r. oddano do użytkowania komfortowo wykonaną i wyposażoną część sanatoryjną na 47 miejsc w 23 pokojach. 23 kwietnia 1997 r. otwarto część zabiegową z reprezentacyjnym holem, wspaniałym basenem oraz z przepiękną pijalnią wody leczniczej, której nigdy uprzednio nie było w tym obiekcie. 7 sierpnia 1998 roku przekazano część kąpielową, z marmurowymi wannami, której wystrój znacznie przewyższał jej stan pierwotny. W tym też okresie wykonano szereg zmian unowocześniających zakłady przyrodolecznicze, prace modernizacyjne w szpitalach uzdrowiskowych i w większości sanatoriów i prywatnych pensjonatów.
{datsopic id=131 align=right}Lecznictwo uzdrowiskowe w Lądku Zdroju rozwijało się w sposób nowoczesny dzięki tworzeniu Ośrodków Naukowych i powoływaniu Konsultantów Uzdrowiskowych w Przedsiębiorstwie Państwowym “Uzdrowisko Lądek-Długopole” w Lądku Zdroju i w Centralnym Wojskowym Zespole Sanatoryjnym (z późniejszymi zmianami nazewnictwa tych jednostek). W wyniku ich działalności naukowej opublikowano około 150 prac naukowych.
Najintensywniej działalność ta rozwijała się w Przedsiębiorstwie Państwowym “Uzdrowisko Lądek-Długopole” w Lądku Zdroju, obecnie Uzdrowisko Lądek-Długopole S.A. W marcu 1953 r. powołano Kliniczny Ośrodek Naukowo-Leczniczy Chorób Zawodowych Akademii Medycznej w Poznaniu pod kierownictwem profesora Andrzeja Horsta, a we wrześniu 1953 r. Ośrodek Kliniczny Chorób Skórnych Akademii Medycznej we Wrocławiu pod kierownictwem profesora Henryka Mierzeckiego. W 1953 r. powstał również Ośrodek Naukowo-Leczniczy Chorób Naczyń Obwodowych kierowany przez profesora Wincentego Tomaszewicza oraz Ośrodek Naukowo-Leczniczy Chorób Ortopedyczno-Urazowych śląskiej Akademii Medycznej kierowany przez profesora Mariana Garlickiego. W późniejszych latach powstały następne ośrodki. W 1983 r. utworzono Ośrodek Naukowo-Badawczy Chorób Ortopedyczno-Urazowych Akademii Medycznej we Wrocławiu pod kierownictwem profesora Andrzeja Walla. W 1991 r. powstał Ośrodek Badawczo-Konsultacyjny Endokrynologii Akademii Medycznej w Łodzi kierowany przez profesora Michała Karaska. 3 listopada 1997 r. powołano Ośrodek Badawczo-Konsultacyjny Wydziału Fizjoterapii Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu pod kierunkiem profesora J. Wiesława Kochańskiego.
{datsopic id=130 align=left}W latach 60-tych Ośrodki Naukowo-Lecznicze przemianowano na Ośrodki Naukowo-Badawcze, a w latach 80-tych na Ośrodki Badawczo-Konsultacyjne zachowując cały czas tą samą funkcję. W ramach tej działalności, kierownik ośrodka był zobowiązany do organizowania i kierowania badaniami naukowymi, dokonywania raz w miesiącu wizytacji ośrodka oraz konsultacji pacjentów kierowanych przez lekarzy uzdrowiskowych oraz oddelegowania do stałej pracy w uzdrowisku lekarzy z kierowanej przez siebie kliniki tzw. lekarzy wahadłowych, którzy zmieniali się co miesiąc lub co 2 tygodnie, jednak pod koniec lat 80-tych zaniechano kierowania lekarzy wahadłowych do uzdrowiska.
Działalność Ośrodków Naukowo-Leczniczych (Ośrodków Naukowo-Badawczych) Ośrodków Badawczo-Konsultacyjnych była wyjątkowo owocna. Powstało bardzo dużo prac naukowych, opracowano ogólne i szczegółowe wskazania i przeciwwskazania do leczenia w Lądku, wielu lekarzy uzyskało odpowiednie specjalizacje medyczne, powstało szereg prac magisterskich oraz kilka doktoratów i habilitacji. Z powyższych danych wynika, że po 1945 r. działalność uzdrowiskowa w Lądku Zdroju miała charakter kompleksowy, który polegał zarówno na spełnianiu na wysokim poziomie usług leczniczych, jak i również na wyróżniającej się pracy naukowo-badawczej.
Folia Medica Lodziensia, tom 29
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
